Systeeminnovatie
aanpak
Elk systemisch vraagstuk verdient zijn eigen aanpak. Het vijf fasen Systeeminnovatie (Si)-procesmodel gebruik ik hierbij als vertrekpunt.
Maatwerk
Elk systemisch vraagstuk verdient zijn eigen aanpak. Wil je bijvoorbeeld een haperend, multi-stakeholder kennisnetwerk weer tot bloei brengen? Ontwerp dan een set van slimme interventies. Wil je elk bedrijf in Nederland verleiden om te starten met circulair ondernemen? Ontwerp dan een krachtige circulaire methodiek voor MKB’ers, ontwikkel een mobiliserend netwerk voor de verspreiding ervan, en breng de regelgeving in lijn met de gewenste richting. Is er een rode draad qua aanpak?
Ontwerpende aanpak
Onderstaand Si-procesmodel (eigen synthese) gebruik ik graag als vertrekpunt. Het schetst een vijf fasen proces en een ontwerpende aanpak. Partijen voor wie het vraagstuk relevant is, worden vanaf de start betrokken. Het gehele proces verloopt iteratief, steeds lerend van de inzichten die onderweg ontstaan. Zo ontstaat altijd maatwerk. Systeeminnovatie voltrekt zich zelden volgens een rechtlijnig pad.
Meer weten over deze aanpak in de praktijk?
Hover over de fasen.
Fase 1: Explore
Betrek relevante partijen. Baken het huidige systeem af en visualiseer het netwerk: partijen, relaties, incentives, knelpunten, macht, historie. Resultaat: gedeeld inzicht en gemeenschappelijke taal.
Fase 2: (re)Frame
Bespreek voorliggend systemisch vraagstuk. Kijk dieper. Is dit wel de beste vraag? Of bestrijden we zo een symptoom? Leidt andere framing tot grotere ontwerpruimte en/of impactvollere antwoorden? Verbeeld! (her)Definieer het precieze vraagstuk. Resultaat: focus, ruimte en energie.
Fase 3: Create
Identificeer en ontwerp verschillende soorten acties en interventies die bijdragen aan het vraagstuk. Zijn er leverage points? Ook: verken de eerste opschaalkansen: welke systeemcondities zijn minimaal nodig voor verspreiding? Hoe deze te beïnvloeden? Resultaat: kansrijke opties inclusief eerste inzicht in haalbaarheid en risico’s.
Fase 4: Test
Bepaal testdoelstelling, testomgeving, testduur; Selecteer de te testen onderdelen en interventies en eventueel opschaalmethode; Test deze en monitor de effecten ervan, samen met en bij betrokken partijen; Resultaat: inzicht door testresultaat: go/nogo richting Grow of eerst nieuwe Create-iteratie.
Fase 5: Grow
Bepaal de groei-strategie en empower de partijen; Indien van toepassing: ontwikkel een vruchtbaar netwerk voor verspreiding en emergentie ; Werk actief aan beïnvloeding systeemcondities, voor tijdige alignment van incentives; Besteed tijdig zorg aan afbouw van het oude systeem; Resultaat: nieuwe waarde voor beoogde doelgroepen, systeem op weg naar/in nieuw evenwicht.
[Jeroen Hinfelaar 2023]
Totstandkoming: synthese
Het vijf fasen Si-procesmodel is tot stand gekomen door actiegerichte synthese van kennis uit verschillende bronnen: kennis en tools vanuit het Systems Innovation network, het Systemic Design Framework van het Design Council, groeiprocessen in de natuur en eigen, eerdere praktijkervaring.
Co-development
De intentie is om dit procesmodel de komende jaren samen met andere Si-practitioners door te ontwikkelen. Om het in verschillende omgevingen toe te passen en iteratief te verbeteren, verdiepen en valideren. Doelstelling hierbij is om zo meer ervaringen te delen en samen sneller te leren. Dit is versie 1.0 (juni 2023).